Токой чарба жана мөмө-жемиш өстүрүү кафедрасы
Токой чарба жана мөмө-жемиш өстүрүү кафедрасынын тарыхы
Токой чарба жана мөмө-жемиш өстүрүү кафедрасы 1999-жылдын ноябрь айында К.И. Скрябин атындагы Кыргыз улуттук агрардык университетинин жана Кыргыз Республикасынын айлана чөйрөөнү коргоо жана токой чарбасы Мамлекеттик агенттигинин демилгелери менен «Токой чарба кафедрасы» болуп уюшулган. Кафедраны уюштурууда Кыргызстандын токойлорун өнүктүрүүнү колдоо Кыргыз-Швейцария Программасы тарабынан чоң колдоо көрсөткөн. Ал эми 2014-жылы Кыргыз улуттук агрардык университетинин Окумуштуулар кеңешинин чечими менен «Токой чарба жана мөмө-жемиш өстүрүү» кафедрасы болуп аталган.
Токой чарба жана мөмө-жемиш өстүрүү кафедрасы, адистерди даярдап чыгаруучу кафедра болуп, лекцияларды жана тажырыйбалык сабактарды өтүүгө жетиштүү деңгээлде окуу-усулдук каражаттар, оргтехникалар, шаймандар жана окуу куралдар менен камсыздандырылган.
Ушул кыска мезгил ичинде кафедрада б.и.д. Бикиров Ш.Б., КР УИА нын академиги Токторалиев Б.А., б.и.д., профессор Ашымов К.С., РФ нын ТИА нын мүчө-корреспонденти, б.и.д., профессор Содомбеков И.С., а.ч.и.д. Тургунбаев К.Т., илимдин кандидаттары, доценттер Ажыбеков К.А., Яковлева Н.В., Космынин А.В., Головина Р.Д., Жапаров Э.Б., улуу окутуучулар: Будайчиев Д.А., Мурзаев Т. Дж., Иманалиев А.Т., Мамбеталиев У.А., Стейнберг Э.В., Керимкулова Н.Т., Аалиев С.А., Бадыров М. ж.б. эмгектенишип өздөрүнүн чоң салымдарын кошушту.
Бүгүнкү күндө кафедраны Иманалиев Алмаз Табылдыевич жетектейт.
Кафедрада 31 ден ашык ар түрдүү жаратылышты коргоо жана токой чарбачылыгы багытындагы сабактар окутулат. Азыркы мезгилде «бакалавр» жана «магистр» 730100 «Токой иштери жана ландшафтык курулуш» багытында студенттер билим алышат.
Профессордук окутуучулар курамынын саны жана сапаты: кафедра башчысынын м.а. Иманалиев А.Т., б.и.д, профессордун кызматын убактылуу аткаруучу Тургунбаев К.Т., РФ нын ТИА нын мүчө-корреспонденти, б.и.д., профессор Содомбеков И.С., Phd-доктор Жалилова Г.Т., а.ч.и.к., доцент Яковлева Н.В., улуу окутуучулар МурзаевТ.Дж., Стейнберг Э.В., Аалиев С.А., Керимкулова Н.Т., Сыдыков А.Б. ж.б. эмгектенишет.
Кафедранын илимий жана окуу иштери
Кафедрада негизги багыттар боюнча илим изилдөөчүлөр, аспиранттар жана студенттер илимий иштерин да жүргүзүшөт. Азыркы мезгилде 2 күндүзгү бөлүмдө жана 3 сырттан окуу бөлүмүндө аспиранттар окушат жана 4 илим изилдөөчү ар түрдүү темадагы илимий иштерин жүргүзүп жатышат.
Кафедранын бүтүрүүчүлөрү илимий-изилдөө иштерин Кыргызстанда гана эмес, алыскы чет мамлекеттерде да жүргүзүп жатышат (Австрияда,Германияда, Россияда ж.б. мамлекеттерде)
Кафедра Кыргызстандын, жакынкы жана ыраакы чет мамлекеттердин алдынкы ЖОЖ дору, Кыргыз Улуттук илимдер академиясынын институттары Э. Гареев атындагы Ботаникалык бак, КУИА сынын фитотехнология иновация борбору, Аламүдүн Мамлекеттик сорт-сыноо бөлүмү, токой институту жана Кыргыз Республикасынын айлана чөйрөнү коргоо жана токой чарбасы Мамлекеттик агенттигинин токой аңчылык жайгаштыруу департаменти, «Ыссык-Көл» биосфералык багы сыяктуу өнөктөштөрү менен тыкыр кызматаштыкта болуп турат.
Окуу планы Мамлекеттик билим берүү стандарттарынын талаптарына ылайык иштелип чыккан. Кафедра тарабынан 730100 «токой иши жана ландшафттык курулуш» жана 611000 «багбанчылык» багыттары боюнча мамлекеттик стандарт «бакалавр» жана «магистр» академиялык даражалары кыргыз жана орус тилдеринде иштелип чыккан. Бардык бекитилген окуу дисциплиналары боюнча окуу пландары иштелип чыккан, алардын мазмуну квалификациялык талаптарга ылайык материалдын зарыл болгон көлөмүн жетиштүү ачып берет. Сабактардын иш программаларын тариздөө сабактардын сапатын камсыз кылууга мүмкүндүк берүүчү материалдардын белгиленген комплекси болуп саналат.
Кафедрада бардык бекитилген дисциплиналар боюнча окуу-методикалык комплекстер түзүлгөн, алар иш программасын, сабактардын түрлөрү жана студенттердин билимин көзөмөлдөө боюнча методикалык материалдарды камтыйт. Кафедрада ар түрдүү дисциплиналар боюнча кыргыз тилинде окуу китептерин, окуу куралдарын жана усулдук көрсөтмөлөрдү жазуу боюнча иштер жүргүзүлүүдө. 5 жылдын ичинде 90дон ашык илимий макалалар, 5 монография, 25 лекциялык, 15 усулдук колдонмолор жана көрсөтмөлөр жарык көргөн.
Кафедрада практикалык багыттагы сабактарды өткөрүү үчүн «мөмө жана токой питомниги», КУАУнун окуу-тажрыйбалык чарбасындагы жемиш багы уюштурулган. Окуу процессинде ар кандай сабактар боюнча практикалык сабактарды өткөрүү үчүн атайын класстар жана коллекциялык питомник колдонулат.
Кафедранын кызматкерлери көптөгөн эл аралык жана республикалык конференцияларга, симпозиумдарга, семинарларга жана тегерек столдорго дайыма катышып турушат.
– «Борбордук Азияда токой билим берүүдөгү, изилдөө жана кадрларды даярдоодогу потенциалды колдоо» семинары;
– «кар көчкүлөр жана жер көчкүлөр менен күрөшүүнүн методдору» семинары;
– германиялык-Кыргыз симпозиуму: Жайыттарды жана токойлорду башкаруу боюнча изилдөө окутуу;
– «Борбордук Азияда мөмө-жемиш өсүмдүктөрүнүн генетикалык ресурстарын ар түрдүү жана туруктуу пайдалануу максатында сактоо» моделдик токой чарбасын түзүү боюнча семинар.
Кафедранын кызматкерлери акыркы жылдары бат жана эл аралык долбоорлордо, алар жарым-жартылай реализовались кафедрада: долбоор-«борборун Түзүү биокультурного ар түрдүүлүгүн» Кристенсен фонду, долбоор- «UNEP-GEF/Bioversity International In situ/Onfarm сактоо жана пайдалануу агробиоразнообразия (плодовые маданият жана аларды жапайы сородичи Борбордук Азиядагы» долбоору – Bioversity International/CRPGL «генетикалык ресурстарын Сактоо мөмө-жемиш өсүмдүктөрүнүн Борбордук Азиядагы максатында алардын разнообразного жана туруктуу пайдалануу» долбоору – ОФ «Биомурас» Кристенсен фонду. ПРООНдун «Жашыл экономика» модулун иштеп чыгуу долбоору. Тянь-Шандын Токой экосистемаларын өнүктүрүү долбоору (ГЭФ/ДБ). Кумтөр кенин рекультивациялоо боюнча долбоор.
Кафедранын курамы
Иманалиев Алмаз Табылдыевич
Агрономия жана токой чарбасы факультетинин «Токой чарба жана мөмө жемиш өстүрүү» кафедрасынын башчысынын м.а.
E-mail: almasikpit@inbox.ru
Содомбеков Ишенбай Содомбекович
Яковлева Надежда Васильевна
E-mail: nadejda.forest@gmail.com
Мурзаев Тиркеш Джолдошбаевич
e-mail: murzaev.1960@mail.ru
ТУРГУНБАЕВ КУБАНЫЧБЕК ТОКТОНАЗАРОВИЧ
E-mail: kuban_tur@mail.ru
Керимкулова Нурзат Тапаевна
nurzat_tap@mail.ru
Сыдыков Айбек Белекович
E-mail: aybek_sydykov@list.ru
Аалиев Сагынбек Абдималикович
E-mail:Sagyn555@mail.ru
Баатаева Жылдыз Куштарбековна
jikssbatay@gmail.com
baataevaj@mail.ru